تعیین سهم فرسایش‌های سطحی و زیرسطحی در تولید رسوب با استفاده از روش منشأیابی در حوزه آبخیز مرگن - ماکو

به دلیل‌ وجود مشکلات زیاد در کاربرد روش­های‌ سنتی (نظیر میخ­ها و کرت­های فرسایشی)‌، روش منشأیابی به‌ عنوان‌ روشی جایگزین‌ و مناسب برای‌ تعیین‌ سهم منابع‌ رسوب در تولید رسوب مورد توجه ‌محققین‌ مختلف‌ قرار گرفته‌ است. در این روش‌، خصوصیات فیزیکی‌، ژئوشیمیایی‌ و آلی‌ رسوب و منابع رسوب برای‌ تعیین‌ منابع‌ اصلی‌ رسوب و اهمیت نسبی‌ آنها مورد مقایسه قرار می گیرند. در روش یاد شده با استفاده از ترکیبی مناسب از خصوصیات جدا کننده منابع‌ رسوب، سهم هر کدام منابع رسوب در تولید رسوب تعیین می شود. در این تحقیق، سعی شده­است با بهره­گیری از ترکیبی مناسب از عناصر ژئوشیمیایی، رادیواکتیو، کربن آلی، نیتروژن و فسفر در حوضه مرگن پلدشت واقع در شهرستان ماکو در استان آذربایجان غربی، سهم فرسایش­های سطحی و زیرسطحی در تولید رسوب تعیین شود. بعد از برداشت 106 نمونه معرف از خاک­های سطحی و زیرسطحی و شش نمونه رسوب از انتهای حوضه نسبت به اندازه گیری ردیاب­های یاد شده اقدام شد. با بهره­گیری از روش تجزیه تابع تشخیص، چهار ردیاب کربن آلی (OC)،  کروم (Cr)، سزیم 137 (Cs137) و فسفر (P) به عنوان ترکیب مناسب انتخاب شدند. در آخر با استفاده از ترکیب یاد شده و مدلهای چند متغیره ترکیبی سهم فرسایش­های سطحی و زیرسطحی در تولید رسوب به ترتیب برابر با 65/30 و 35/69 درصد بدست آمد.